Portal Mrooczlandia


Zielarnia Portalu Mrooczlandia
Zbiór i przechowywanie | Apteczka Zielarska | Fototeka | Ciekawostki / Zrób to Sam | Mapa stron | Bibliografia / Źródła
A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | W | V | X | Y | Z | Ż | Ź

Najważniejsze substancje i związki czynne występujące w surowcach zielarskich

    Związki chemiczne występujące w roślinach można podzielić na substancje podstawowe i swoiste (wtórne).

    Substancje podstawowe występują we wszystkich roślinach, powstają podczas procesów przemiany materii i spełniają zasadnicze funkcje fizjologiczne.
    Do substancji tych należą przede wszystkim węglowodany, białka, tłuszcze, kwasy nukleinowe.

    Substancje wtórne są najczęściej końcowymi produktami przemiany materii, gdyż w zasadzie nie ulegają żadnym dalszym przemianom.
    Związki te nie spełniają podstawowych funkcji, a ich rola w organizmie roślinnym nie jest jeszcze dostatecznie poznana.
    Poszczególne związki wtórne nie występują we wszystkich roślinach tak jak substancje podstawowe, lecz w określonych grupach roślin.
    Pod względem budowy i składu chemicznego są one bardzo zróżnicowane.
    Wiele substancji swoistych ma bardzo duże znaczenie dla człowieka (np. leki, witaminy, substancje aromatyczne, garbniki, kauczuk, żywice).

    Do związków czynnych występujących w surowcach roślinnych zalicza się substancje wtórne oraz niektóre substancje podstawowe, wykazujące działanie lecznicze (np. należące do węglowodanów związki takie jak innulina, śluzy itp.).
    Związki czynne nie występują w roślinach pojedyńczo, lecz w grupach.
    Poza głównymi związkami czynnymi znajdują się także substacje "dodatkowe" w mniejszych ilościach lub w ilościach śladowych.
    Do najważniejszych związków czynnych, mających duże znaczenie w lecznictwie należą:

  • Alkaloidy
    Są to substancje organiczne o odczynie zasadowym, zawierające azot.
    Postać stała lub płynna, trudno rozpuszczalne w wodzie (jedynie ich sole rozpuszczają się w wodzie).
    Do wytwarzania alkaloidów zdolne są tylko niektóre grupy roślin.
    Szczególnie bogate w alkaloidy są rośliny należące m.in. do rodzin jaskrowate, makowate, psiankowate.
    Do surowców alkaloidowych należy liść bielunia dziedzierzawy, lulka czarnego, korzeń glistnika, sporysz.
    Alkaloidy maku (morfina, kodeina, papaweryna) mają duże zastosowanie jako środki przeciwbólowe i rozkurczające.
    Alkaloid występujący w żarnowcu, to cenny lek stosowany w zaburzeniach rytmu serca.
    Surowce zawierające alkaloidy silnie działają, a wiele z nich to silne trucizny.
    Suszy się je w w dość zróżnicowanych temperaturach.

    Najbardziej znane alkaloidy to:
    - morfina
    - strychnina
    - lobelina
    - chinina
    - ergotamina
    - nikotyna
    - atropina
    - emerytyna
    - chelldonina
    - skopolamina
    - kodeina
    - narkotyna

    Wiele z nich stosuje się w okulistyce, leczeniu chorób wewnętrznych, kobiecych, nerwowych oraz jako środki przeciwbólowe.

  • Glikozydy
    Są to połączenia cukrów ze związkami niecukrowymi (aglikonami).
    Stanowią bardzo obszerną i zróżnicowaną grupę związków.
    Bardzo silnie działają na organizm ludzki (wiele z nich to silne trucizny).
    Największe znaczenie mają glikozydy nasercowe.
    Zawierają je między innymi rośliny występujące w stanie naturalnym, jak np. miłek wiosenny, konwalia majowa.
    Ważną grupę, z punktu widzenia lecznictwa, stanowią również glikozydy antrachinowe, działające przeczyszczająco.
    Występują m.in. w kruszynie, szakłaku.

    Najważniejsze grupy glikozydów:
    - Glikozydy fenolowe działające przeciwzapalnie i dezynfekująco (do których należy arbutyna, działająca moczopędnie i przeciwzapalnie) występują w takich roślinach, jak mącznica lekarska, borówka brusznica i czernica, wrzos.
    - Glikozydy nasercowe - zwiększające siłę skurczu mięśnia sercowego.
    - Glikozydy antrachinowe - stosowane w chorobach przewodu pokarmowego, głównie jako środki przeczyszczające.
    - Glikozydy gorczyczne - zwiększające ukrwienie skóry.
    Grupa surowców glikozydowych należy do najbardziej zróżnicowanych pod względem optymalnej temperatury suszenia.

  • Flawonoidy
    Należą do tej grupy ważne barwniki kwiatów (flawony - żółte).
    Występują najczęściej w postaci glikozydów łatwo rozpuszczalnych w wodzie i alkoholu.
    Flawonoidy występują między innymi w kwiatach jasnoty białej, głogu, kocanki, lipy, fiołka trójbarwnego, dziurawca.
    Związki te wykazują bardzo różnorakie działanie.

  • Antocyjany
    Barwniki czerwone, niebieskie, aż do fioletowych.
    W postaci glikozydów występują przede wszystkim w kwiatach i owocach.
    Do surowców antocyjanowych między innymi należy owoc bzu czarnego, borówki czernicy, kwiatu bławatka.

  • Olejki eteryczne
    Mieszaniny dużej ilości składników, przy czym jeden z nich jest zwykle głównym (np. w olejku miętowym - mentol, w rumiankowym - chamazulen, w sosnowym - pinen).
    Są to przeważnie ciecze o jasnożółtym, zielonkawym lub niebieskawym zabarwieniu.
    Olejki eteryczne występują w różnych ilościach.
    Znaczne ilości olejku zawierają rośliny z rodziny wargowatych, baldaszkowatych, złożonych.
    Olejki mają duże znaczenie w lecznictwie, wykazują działanie przeciwbakteryjne (miętowy, tymiankowy, szałwiowy), wykrztuśne (sosnowy), uspokajające (melisy, waleriany, tataraku).
    Rośliny olejkowe znalazły zastosowanie jako przyprawy (np. kminek, majeranek, bazylia, cząber), a liczne olejki również w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym, spożywczym.
    Niewłaściwe warunki suszenia surowców należących do tej grupy powodują duże straty olejku.

    Podczas suszenia surowców olejkowych należy unikać bezpośredniego naświetlania słońcem, a temperatura suszenia w suszarniach nie powinna przekraczać 35'C.

  • Garbniki
    Garbnikami nazywamy bezazotowe substancje pochodzenia roślinnego rozpuszczalne w wodzie i alkoholu.
    Wykazują one działanie ściągające i stosowane są w leczeniu oparzeń, zranień i przewlekłych krwawień, nieżytów przewodu pokarmowego i biegunki.

  • Gorycze
    Są to substancje bezazotowe, o różnej budowie, których cechą wspólną jest wyraźnie gorzki smak.
    Wzmacniają one wydzielanie soków żołądkowych, a także wykazują działanie uspokajające i wzmacniające.

  • Saponiny
    Saponiny to substancje zbudowane w sposób zbliżony do glikozydów, mające jednak zdolność pienienia się w roztworach, emulgowania tłuszczów i hemolizowania krwi, to znaczy otoczki czerwonych ciałek krwi.
    W medycynie stosuje się je jako środki wykrztuśne i przeciwobrzękowe.

  • Śluzy
    Należą do grupy polisacharydów, silnie pęczniejących w wodzie i częściowo w niej rozpuszczalnych.
    Używane są głównie przy podrażnieniach przewodu pokarmowego (działają przeciwzapalnie i regulują perystatykę jelit) oraz górnych dróg oddechowych.
    Działanie śluzów jest miejscowe, ograniczające się do tkanek, które bezpośrednio się z nimi stykają.

  • Kwasy organiczne
    Kwasy organiczne działają łagodnie przeczyszczająco.
    Najważniejsze z nich to kwas jabłkowy, szczawiowy, cytrynowy i winowy.

  • Witaminy
    Są substancjami o różnym składzie chemicznym, niezbędnymi dla organizmu człowieka.
    Najczęściej i najobficiej występujące witaminy to witaminy C i P oraz prowitamina A, rzadziej niektóre witaminy z grupy B, a mianowicie B1, B2, PP, a wyjątkowo - witaminy K i E.

  • Fitoncydy
    Są to substancje wydzielane przez rośliny wyższe do atmsfery i gleby w celu ochrony przed szkodliwym wpływem innych organizmów.
    W związku z tym fitoncydy wykazują działanie wybitnie bakteriobójcze i grzybobójcze.
    Różne ich rodzaje, emitowane przez różne rośliny niszczą między innymi bakterie cholery, tyfusu i gruźlicy, a także wiele innych mikrobów i grzebów chorobotwórczych.

    Do najbardziej znanych znanych roślin wydzielających fitoncydy należą:
    - czosnek
    - cebula
    - krwawnik
    - jałowiec
    - sosna
    - jodła
    - mięta
    - lawenda
    - begonia
    - eukaliptus

    Ilość i aktywność fitocyndów wydzielanych przez rośliny jest uzależniona od wielu czynników środowiskowych, takich jak: pora dnia, roku, stan fizjologiczny rośliny oraz rodzaj i skład chemiczny gleby.
    Fitocyndy odgrywają kluczową rolę w zjawisku allelopatii - wzajemnym oddziaływaniu na siebie roślin różnych gatunków poprzez różnorodne związki chemiczne, wydzielane przez żywy organizm rośliny lub pochodzące z jego szczątek.

    W zależności od tego, czy związki alleopatyczne oddziaływują w obrębie roślin wyższych, czy między nimi a mikroflorą, czy też w obrębie mikroflory, wyróżniono następujące grupy tych związków:
    - fitoncydy
    - koliny
    - marasminy
    - antybiotyki






ميترا / मित्र / Ми́тра / Mitra
Mitra Taus Melek

Misja | Polityka Prywatności | | Pióropusz.Net | Magical-Resources.Net


Portal Mrooczlandia www.Mrooczlandia.com
Wszelkie prawa zastrzeżone ©